Cirit oyunu, dünya atlı spor kültürünün otantik formuyla günümüze kadar ulaşabilmiş ender örneklerindendir. Kökeni konusunda çeşitli teoriler öne sürülmüş olsa da ağırlıklı görüş oyunun Türklerle özdeşleşmiş olduğu yönündedir. Bunun haklı bir gerekçesi oyuna Türklerin hâkim ya da etkin oldukları coğrafyalarda rastlanması, çekildikleri yerlerde ise oyunun artık görülmeyişidir.
Cirit, Arapça “cerid” kelimesinden türemiştir ve yaprakları soyulmuş palmiye dalı anlamındadır. Oyuna adını veren cirit, aynı zamanda geçmişte atlı birliklerin kullandığı 75–80 cm uzunluğunda, büyük ölçüde demirden, ucu sivri bir savaş silâhıdır. Oyun, bu kısa mızrağın savaşta optimal kullanımına yönelik egzersizlerden doğmuş olmalıdır. Ucu köreltilmiş ciridi dört nala giden at üzerinde rakibe isabet ettirmek ve atılan ciritten korunmak esasına dayalı oyunun bu temel karakteri asırlardır değişmemiştir. Atların birden hızlanma ve hız kesmeleri, ani manevra yapmaları, oyuncuların ciridin vücutlarına değmemesi için eyer boşaltmaları, atlarından inmeden eğilerek yerden cirit almaları ve özellikle kendilerine atılan ciridi havada yakalamaları oyunun en hareketli ve en heyecanlı figürleridir.
Oyun aracı cirit, 100 cm uzunluğunda, ahşaptan yapılmış oval bir değnektir. Takımlar, ellerinde birer cirit taşıyan yedişer atlıdan oluşur. 40x130 m’lik alanda 40’ar dakikalık iki devre hâlinde oynanan oyun süresince atları ve binicileri heyecanlandıran, oyunun temposuyla uyumlu savaş ve kahramanlık temaları içeren bir müzik çalınır.
Yıldıran, İ. Atlı Cirit ve Rahvan Binicilik, Z Kültür, Sanat, Şehir Mevsimlik Tematik Dergisi, 2018-3, 315-319.
Tam metin için tıklayınız.